Duża różnorodność gatunków flory Barlineckiego Parku Krajobrazowego została „zaprojektowana” dawno temu, przez wielokrotnie powtarzające się zlodowacenia występujące naprzemiennie z okresowymi ociepleniami klimatu. Współdziałające ze sobą elementy przyrody nieożywionej stworzyły idealne warunki do zasiedlenia tego obszaru przez różne rośliny.
Główny podział ekosystemów, czyli miejsc optymalnych do zasiedlenia ich przez konkretne zespoły gatunków, opiera się na rzeźbie terenu. Teren parku charakteryzuje występująca tu Puszcza Barlinecka, użytki rolne i niezliczone mokradła, torfowiska i jeziora.
Ostropest plamisty fot. zbiory ZPKWZ
Ekosystemy leśne reprezentowane są przez występującą jedynie w północnej części naszego kraju, buczynę pomorską. Te majestatyczne drzewa przystosowały się do bytowania w dwóch odmiennych stanach. Kwaśna buczyna porasta zbocza pagórkowatych moren, z których ze względu na duże spadki terenu wypłukiwane są cenne makro i mikroelementy, przez co runo, stanowiące najniższe piętro lasu, w tych miejscach jest ubogie w pozostałe gatunki roślin.
Z kolei żyzna buczyna pomorska preferuje bardziej wypłaszczone miejsca bogate w różne związki organiczne, które umożliwiają rozwój wielu gatunków również geofitów. Podobne miejsca zasiedlone zostały przez dostojne dęby, które wraz z buczyną tworzą puszczę. Na terenie BPK występują drzewa tego gatunku, które liczą sobie ok. 300 lat, co dodatkowo podkreśla puszczański charakter pięknych lasów.
Bagno zwyczajne fot. Nadleśnictwo Barlinek
W lesie liściastym wczesną wiosną, wtedy kiedy jeszcze rozłożyste korony drzew nie przesłaniają pierwszych ciepłych promieni słońca, w najniższych partiach lasu, czyli w runie leśnym pojawiają się przepiękne kobierce konwalii majowych, zawilców i lilii.
To właśnie min. te gatunki nazywane są geofitami. W świecie roślin wyróżnia je to, że nieprzyjazną zimę potrafią przerwać dzięki bulwom zakopanym w ziemi a w momencie kiedy robi się nieco cieplej, chcąc zdążyć przed zieleniącymi się po zimie ogromnymi drzewami liściastymi, bardzo szybko i intensywnie zakwitają.
Bardzo dużą część ekosystemów leśnych parku zajmują bory sosnowe, czyli zbiorowiska leśne, które charakteryzuje występowanie przede wszystkim drzew iglastych, w tym przypadku sosny. Pomimo tego, że runo leśne tego typu lasu jest bardzo mało urozmaicone, bo w zależności od wilgotności gleby na której występują, można znaleźć w nim trawy, mchy i porosty, to bory sosnowe posiadają bardzo ciekawe właściwości. Oddziałują one leczniczo na układ oddechowy, wpływają pozytywnie na krążenie krwi i potrafią ukoić nadszarpnięte nerwy.
Pełnik europejski fot. Nadleśnictwo Barlinek
Kokorycz drobna fot. zbiory ZPKWZ
W najbliższym otoczeniu wszelkiego rodzaju cieków wodnych, rzek i strumieni, oczka wodne i bagna, czyli tam gdzie z powodu łatwego dostępu do wody występują bardzo żyzne gleby, „osiedliły” się tajemnicze łęgi olszowe i olsy źródliskowe. Ten drugi typ lasu, jest wyjątkowy również z tego względu, że dostępność do niego ograniczają tereny bagienne.
Na początku opisu bogactwa flory Barlineckiego Parku Krajobrazowego pojawiła się wzmianka o wpływie ukształtowania terenu na różnorodność gatunkową rośli. Kolejnym fenomenem przyrody, który możemy tu spotkać są murawy kserotermiczne. Te zbiorowiska roślinne przystosowały się do życia na stromych i bardzo nasłonecznionych zboczach. Zasiedlają je głównie gatunki ciepłolubne, takie jak turzyce, wiechliny, czy zawilce.
A czy wiesz, że również jeziora mają swoje ŁĄKI? Otóż, na terenie naszego parku, głęboko w jeziorach mezotroficznych, czyli takich w których składników odżywczych jest umiarkowana ilość, można podziwiać podwodne łąki ramienicowe. Te spektakularne kobierce wybierane są przez niektóre gatunki ryb podczas ich okresów godowych, zapewne ze względu na intymny charakter tych miejsc.
Przytulia czepna i obrazki plamiste fot. zbiory ZPKWZ
W zagłębieniach terenu, wyżłobionych przez lądolód, królują torfowiska wysokie. Torfowce to gatunki których przetrwanie uzależnione jest od ilości opadów. Są one bardzo wrażliwe na zmieniające się warunki klimatyczne, a osiedlenie się w miejscach o utrudnionym odpływie pomaga im przetrwać te niekorzystne dla wielu innych przedstawicieli flory.
Wszystkie przedstawione powyżej siedliska stanowią miejsce występowania kilkudziesięciu gatunków roślin rzadkich i objętych ochroną, czyli takich które bezwzględnie należy chronić.
Bezpośrednio związane ze środowiskiem wodnym i podmokłym są: bagnica torfowa, rosiczka okrągłolistna, czy grzybień północny. Jedną z najpiękniejszych roślina jest lilia złotogłów, którą mogą zapylać jedynie motyle, zarówno te dzienne i nocne. Nie wynika to z wrażliwości estetycznej tych owadów, ale dzieje się tak dlatego, że to właśnie motyle posiadają odpowiednio długi aparat gębowy, sięgający do nektaru lilii. Istnieją doniesienia sprzed wielu wieków, że gatunek ten ze względu na dużą zawartość skrobi był uznawany za przysmak, a w Rosji lilia złotogłów była stosowana w leczeniu zapalenia wątroby. Obecnie jest jej coraz mniej i dlatego gatunek został objęty ochroną. Równie piękne są storczyki plamiste
i szerokolistne, czy sasanka łąkowa, ale unikatowe w skali całego kraju są obrazki plamiste.
Na terenie naszego kraju jest jedynie kilkanaście stanowisk tego gatunku. Obrazki plamiste wyróżniają się spośród całej flory tym, że w czasie kwitnienia wytwarzają, jak na roślinę, dużo ciepła a przy tym posiadają trującą substancję aroinę.
Wpatrz się głęboko, głęboko w przyrodę a wtedy wszystko zrozumiesz.
(Albert Einstein)
Podbiał pospolity fot. zbiory ZPKWZ
Materiały źródłowe:
https://choszczno.szczecin.lasy.gov.pl/lasy-nadlesnictwa#.YQq-LEAwiMo
https://barlinek.szczecin.lasy.gov.pl/lasy-nadlesnictwa#.YQq82UAwiMo