Rzeźba terenu i geologia:
Obecny wygląd Wzgórz Bukowych jest wynikiem działalności lądolodu, procesów tektonicznych, następnie cofania się lądolodu oraz oddziaływań erozyjnych. Główny masyw Wzgórz Bukowych ma długość ok. 15 km, a jego szerokość zawiera się w granicach 3-7 km. Najwyższym wzniesieniem jest Bukwiec, które osiąga 147 m n.p.m. (wg. niektórych źródeł 148 m n.p.m.) Od północy obszar ten graniczy z Równiną Goleniowską, od wschodu z Równiną Pyrzycko-Stargardzką, a od południa z Równiną Wełtyńską. Natomiast od zachodu graniczy z szeroką doliną Odry.
Zbocza Wzgórz Bukowych porośnięte buczynami fot. zbiory ZPKWZ
Wzgórza Bukowe przecinają głębokie doliny oraz wąwozy, w których wysokości względne przekraczają 60 m, a spadki na dużych powierzchniach zboczy dolin dochodzą do 20°. Najwyższe wzniesienia oraz najgłębsze wąwozy znajdują się w północnej i zachodniej części Wzgórz.
Puszcza Bukowa zimą - widoczne grzbiety wzgórz i doliny fot. zbiory ZPKWZ
Głazy narzutowe
Jedną z charakterystycznych cech krajobrazów kształtowanych w epoce lodowcowej są głazy narzutowe. Przesuwający się w kierunku południowym lądolód skandynawski porywał niekiedy całe bloki skalne, przenosząc je i pozostawiając w miejscu, gdzie się topił. Część głazów jest widocznych na powierzchni, a część pozostaje ukryta pod powierzchnią. Mogą się one ujawniać w procesach erozji. Na terenie Szczecińskiego Parku Krajobrazowego i otuliny zinwentaryzowano 880 takich form. Niektóre z głazów narzutowych objęto ochroną w postaci pomników przyrody nieożywionej. Są to Głaz Krajoznawców, Kołyska, Głaz przy Leśnej Szosie, Głaz Serce (Młyński), Głaz Grońskiego, głaz bez nazwy (oddz. 238h leśnictwa Klęskowo), głaz Anna i Andrzej, Głaz Omszały, Szwedzki Głaz oraz Słupi Głaz.
Głaz Krajoznawców fot. zbiory ZPKWZ
Wody powierzchniowe
Rzeki i strumienie
W bezpośredniej zlewni rzeki Odry przez obszar Szczecińskiego Parku Krajobrazowego przepływają Chojnówka, Rudzianka oraz Jeziorna i ich dopływy.
W zlewni Płoni przez obszar Szczecińskiego Parku Krajobrazowego przepływają Niedźwiedzianka (łączy Wielką i Małą Niedźwiedziankę, Potok Śmierdnicki, Czerwonak, Potok Kobłucki, Popia Struga i ich dopływy.
W zlewni rzeki Krzekny przez obszar Szczecińskiego Parku Krajobrazowego przepływają Krzekna (na niewielkim odcinku), Słoneczny Potok, Potok Dobropolski, Kanał Glinna, Ponikwa , Utrata oraz strumień Sarnisko i ich dopływy.
Dolina Rudzianki fot. zbiory ZPKWZ
Jeziora i zbiorniki wodne
W obszarze Szczecińskiego Parku Krajobrazowego znajduje się 17 naturalnych jezior pochodzenia polodowcowego. Większość zbiorników wodnych występuje w południowej części Parku. Największe jeziora Parku to Jezioro Glinna (75,6 ha) oraz Jezioro Binowskie (52,4 ha). Jezioro Glinna jest położone w południowej części Parku pomiędzy miejscowościami Binowo, Glinna, Kartno i Żelisławiec. Jest ono wykorzystywane rekreacyjnie. Natomiast Jezioro Binowskie jest położone w południowo-zachodniej części parku, na polanie Binowskiej.
Jezioro Binowo fot. zbiory ZPKWZ
Jest wykorzystywane również rekreacyjnie. Pozostałe z jezior mają powierzchnię od 1 do 15 ha. Dwa jeziora powstały w wyniku ingerencji człowieka. Jest to Jez. Szmaragdowe oraz Wielecki Staw. Wielecki Staw to śródleśne jezioro zlokalizowane w północno-wschodniej części Parku. Silnie przekształcone wskutek użytkowania, jako staw do hodowli ryb. Jezioro Szmaragdowe jest zlokalizowane w granicach administracyjnych miasta Szczecina, powstało w wyniku awarii kopalni i zalania wodą wapieni kredowych. Jezioro ze względu na charakterystyczną szmaragdową barwę wody jest atrakcją turystyczną.
Jezioro Szmaragdowe fot. zbiory ZPKWZ
Źródła i obszary źródliskowe
Na obszarze Puszczy Bukowej, z uwagi na budowę geologiczną, czyli naprzemienny układ warstw przepuszczalnych i nieprzepuszczalnych oraz rzeźbę terenu, znajdują ujście liczne źródła. Miejsca takie możemy znaleźć w rezerwacie Bukowe Zdroje (w tym źródło zwane Ciurkadełko), Osetno oraz Kołowskie Parowy. Źródła i obszary źródliskowe Puszczy Bukowej zasilają cieki strumienie: Rudzianka, Trawna, Wielka Niedźwiedzianka, Suchy Potok, Ponikwa, Leszczyniec, Bukowa Woda, Potok Kobłucki, Potok Dobropolski.
Jeden z obszarów źródliskowych w Puszczy Bukowej fot. zbiory ZPKWZ
Źródła:
- Księga Puszczy Bukowej. Tom I: Środowisko przyrodnicze. Red. G. Domian, K. Ziarnek. RDOŚ. Szczecin, 2010
- Zasoby ZPKWZ
- Nadleśnictwo Gryfino