FLORA
Powierzchna Cedyńskiego Parku Krajobrazowego porośnięta jest w dużej mierze zbiorowiskami leśnymi. Tam gdzie teren jest dobrze nasłoneczniony spotkać możemy dąbrowy ze starymi dębami szypułkowymi. Tereny zacienione i nieco bardziej podmokłe to miejsce występowania kwaśnych buczyn i grądów, zaś w dolinie zalewowej podziwiać możemy lasy z olszą i jesionem oraz łęgi z wierzbami i topolami.
W parku krajobrazowym występuje około 700 gatunków roślin, z czego liczna grupa znajduje się pod ochroną, a o jego wyjątkowości niech świadczy obecność ośmiu rezerwatów przyrody, których zadaniem jest szczególna dbałość o najrzadsze gatunki i zbiorowiska.
Strome zbocza doliny Odry porastają ciepłolubne murawy kserotermiczne z gatunkami, stepowymi
i śródziemnomorskimi. Zbiorowiska te stanowią pozostałość gospodarczej działalności człowieka polegającej na prowadzeniu wypasu zwierząt w okresie średniowiecza. Już od wczesnej wiosny można obserwować tu kwitnące na żółto kwiatostany lepiężnika kutnerowatego, lepnicy tatarskiej oraz gatunków rogownic. Latem dominują tu trawy, a wśród nich szczotlicha siwa oraz ostnice, w tym ostnica Jana, powabna i włosowata. Wysokie, pokryte włoskami o niezwykle dekoracyjnych ościach, dostarczają wspaniałego widoku falujących ostnicowych łanów. Uroku murawom kserotermicznym dodaje obecność pięknie wybarwionego goździka kartuzka, fiołka kosmatego, szałwii łąkowej czy wężymordu stepowego oraz pajęcznicy liliowatej czy dzwonków, w tym syberyjskiego, skupionego, szczeciniastego oraz bolońskiego.
Niewątpliwą atrakcją botaniczną jest występowanie gatunków rzadkich, których nie spotykamy nigdzie indziej w Polsce. Prym w tej kategorii wiedzie Rezerwat Bielinek, gdzie możemy spotkać dąb omszony, nawrot czerwonobłękitny, szyplin zielny czy też omana niemieckiego. Występujące wyłącznie na obszarze rezerwatu, będące gatunkami typowymi dla obszarów śródziemnomorskich zwane są reliktami klimatycznymi.
FAUNA
Cedyński Park Krajobrazowy dzięki bogactwu przyrodniczemu jest siedliskiem wielu gatunków zwierząt. Wśród nich są liczne gatunki zagrożone i chronione. Tam gdzie dominują siedliska wilgotne spotkamy płazy, a wśród nich kumaka nizinnego, rzekotkę drzewną, żabę śmieszkę, ropuchę paskówkę, grzebiuszkę ziemną. Nierzadkim widokiem na nasłonecznionych wzniesieniach są wygrzewające się gady. Wśród nich dostrzec można zaskrońca i padalca, żmiję zygzakowatą, jaszczurkę zieloną i żyworódkę. Nasłonecznione stoki doliny Odry to doskonałe warunki dla licznych gatunków motyli, zaś duże obszary dąbrów są domem dla kozioroga dębosza, jelonka rogacza, pachnicy dębowej i tęczników. Bardzo licznie w parku reprezentowane są ptaki. Najcenniejsze z nich to: bielik, rybołów, kania czarna, kania ruda, orlik krzykliwy, puchacz, pustułka, bocian czarny, dudek, derkacz, zimorodek, bąk, bekas, dzięcioł czarny i zielony, krwawodziób, wodniczka, rycyk, pliszka górska, remiz i ohar. Do najcenniejszych ssaków należą: nietoperze, wydry, bobry oraz wilki, których watahy spotykamy na terenie parku.
PRZYRODA NIEOŻYWIONA
Głazy Bliźniaki
Na skraju rezerwatu Dąbrowa Krzymowska odkryć możemy dwa monumentalne głazy narzutowe nazwane Bliźniakami. Większy z nich zwany Szerokim Kamieniem ma obwód 25 m i wysokość 4,4 m, zaś drugi zwany Małym Kamieniem osiąga wysokość 1,2 m i obwód 10,5 m. Ze względu na rozmiar granitowych „olbrzymów” zostały one uznane za pomnik przyrody. Głazy Bliźniaki zostały odkryte
i częściowo odsłonięte w 1944 r.
Jezioro Morzycko
Położone w otulinie Cedyńskiego Parku Krajobrazowego, na obrzeżach Morynia, jest dziewiątym pod względem głębokości jeziorem w Polsce. Głębokość zbiornika dochodzi do 60 m, zaś dno jeziora leży poniżej poziomu morza. Zjawisko to nazywamy kryptodepresją. Centralną część charakteryzują gwałtowne spadki i liczne przegłębienia, rzędu 30-40 m, natomiast brzegi jeziora są przeważnie wyniesione nad lustrem wody nawet na 5-12 m. Jezioro z przejrzystą wodą oferuje idealne warunki do uprawiania sportów wodnych, nurkowania czy wędkarstwa, zaś plaża, szczególnie w okresie letnim, zachęca do relaksu i odpoczynku
Puszcza Piaskowa
Zwarty kompleks leśny o powierzchni ok. 63 km2 , który w przeszłości stanowił równinę z licznymi wydmami będącymi efektem działania wiatru. Pola wydmowe zostały przez lata utrwalone przez zbiorowiska leśne tworząc puszczę. Dziś możemy odkryć „piaskowy” charakter tego miejsca obserwując duże ilości sypkiego i złocistego materiału, zbaczając z utwardzonych dróg.
Mamuty z Bielinka
Na terenie Cedyńskiego Parku Krajobrazowego, w okolicach wsi Bielinek archeolodzy i geolodzy odnajdują liczne kości mamutów. Przyjmuje się tezę, że te ogromne ssaki żyjące podczas ostatniej epoki lodowcowej, próbując przekroczyć linię Odry właśnie w okolicach Bielinka topiły się w wartkim nurcie zaś ich kości osadzały się na dnie rzeki. Legenda o mamutach stała się tak popularna, że to właśnie ten plejstoceński ssak stał się maskotką pobliskiego Morynia. Tuż przy Furcie Jeziornej spotkamy Morynka i jego mamę Geosię.
OCHRONA PRZYRODY:
Na terenie Cedyńskiego Parku Krajobrazowego mamy następujące formy ochrony przyrody:
REZERWAT PRZYRODY BIELINEK
Rezerwat o powierzchni ponad 75 ha, utworzony w 1957 roku.
Jest jednym z najcenniejszych rezerwatów na Pomorzu, ale również w Polsce. Celem ochrony jest zachowanie ze względów naukowych i dydaktycznych zespołów leśno-stepowych na zboczach doliny Odry. Wśród zbiorowisk mamy tu murawy i zarośla kserotermiczne, ciepłolubne dąbrowy oraz łęgi zboczowei buczyny Praktycznie każdy element przyrody reprezentowany jest w Bielinku przez gatunki bardzo rzadkie, a często w ogóle niespotykane na terenie naszego kraju. Wyjątkowy charakter rezerwat zawdzięcza obecności florystycznych „białych kruków”, wśród których mamy dąb omszony, nawrot czerwonobłękitny, szyplin zielny, oman niemiecki czy wiśnia karłowata. Dąb omszony, który jest popularny w Basenie Morza Śródziemnego, na terenie rezerwatu stanowi jedyne stanowisko tego gatunku w Polsce. Na jego obecność wpływ mają warunki termiczne, które panują na stoku
o południowej ekspozycji, gdzie temperatura w lecie dochodzi do 70° C. Nieprzerwany wzrost dębu omszonego na zboczach Bielinka świadczy najprawdopodobniej o powszechnym występowaniu gatunku na tym terenie podczas okresów ocieplenia klimatycznego. W związku ze specyficznym mikroklimatem miejsca, istniała możliwość przetrwania gatunku w okresie ochłodzenia klimatu.
W rezerwacie mamy również dość bogatą faunę z licznymi gatunkami owadów w tym kozioroga dębosza, tygrzyka paskowanego oraz zaleszczotka Larca lata żyjącego w próchnicy starych dębów. Nasłonecznione stoki to idealne warunki dla wygrzewania się jaszczurek wśród których możemy spotkać jaszczurkę zwinkę i jaszczurkę zieloną. Wśród ptaków kołujących na niebie nad rezerwatem uda nam się dostrzec bielika, kanię rudą oraz sokoła wędrownego, zaś w leśnej głuszy rezerwatu
z pewnością usłyszymy dźwięk wydawany przez dzięcioła czarnego. Dość częstym gościem rezerwatu są dziki i sarny, a nierzadko można spotkać borsuka.
REZERWAT PRZYRODY WRZOSOWISKA CEDYŃSKIE IM. INŻ. WIESŁAWA CZYŻEWSKIEGO
Rezerwat stepowy o powierzchni ponad 72 ha, utworzony w 1985 r.
Obejmuje obszar wzgórz morenowych pokrytych wrzosowiskami oraz stanowiskami roślinności kserotermicznej. Stanowi jedno z większych zbiorowisk wrzos w naszym kraju. Rezerwatowi nadano imię Wiesława Czyżewskiego, który w latach 1955 – 1985 był tu nadleśniczym. Do ciekawych gatunków roślin i grzybów w rezerwacie należą: pajęcznica liliowata, turzyca niska, ożota zwyczajna, sasanka łąkowa, wężymord stepowy, ostnica włosowata, chrobotek alpejski, płucnica islandzka, pawężnica drobna, buławka spłaszczona i berłóweczka zimowa. Najlepszym momentem na odwiedzenie rezerwatu jest przełom sierpnia i września, gdzie wrzos zaczyna kwitnąć a wzgórza wybarwiają się na fioletowo i różowo.
REZERWAT PRZYRODY OLSZYNA ŹRÓDLISKOWA POD LUBIECHOWEM DOLNYM
Rezerwat leśny o powierzchni 1 ha, utworzony w 1973 r.
Celem ochrony w tym niewielkim rezerwacie jest zachowanie fragmentu lasu źródliskowego wraz ze stanowiskiem skrzypu olbrzymiego. Roślina w postaci łanów najpiękniej wygląda latem.
REZERWAT PRZYRODY DĄBROWA KRZYMOWSKA
Rezerwat leśny o powierzchni prawie 35 ha, utworzony w 1985 r.
Celem ochrony jest zachowanie kwaśnej dąbrowy z licznymi pomnikowymi okazami dębów bezszypułkowych. W rezerwacie występują owady, których funkcjonowanie ściśle powiązane jest z dąbrowami. Mamy tu kozioroga dębosza oraz jelonka rogacza. Z pewnością magii rezerwatowi dodają monumentalne okazy dębów, które sprawiają, że możemy poczuć się jak za czasów pierwszych Piastów. Powalone i próchniejące osobniki stanowią „żywą” lekcję rozkładu drewna.
REZERWAT PRZYRODY DOLINA ŚWIERGOTKI
Rezerwat leśny o powierzchni 11 ha, utworzony w 1989 r. Celem ochrony jest zachowanie wąwozu rzeki Świergotki oraz zbiorowiska buczyny pomorskiej i grądów. Położony w głębokiej dolinie rzeki dzięki bogactwu zbiorowisk leśnych jest miejscem gdzie panują dogodne warunki do oczyszczania powietrza. Tu możemy śmiało zaczerpnąć w płuca świeżego powietrza, prowadzić zajęcia
z świadomego oddychania lub lasoterapii. Przez rezerwat biegnie czerwony szlak o łącznej długości 340m.
REZERWAT PRZYRODY SŁONECZNE WZGÓRZA
Rezerwat leśny o powierzchni ponad 49 ha, utworzony w 2012 r. Obejmuje przebogatą listę siedlisk: od muraw kserotermicznych i łąk, bogatych okrajków i zarośli przez zboczowe łęgi, świetliste dąbrowy, buczyny storczykowe, kwaśne buczyny niżowe aż po grądy.Rezerwat stanowi rewir bielika
i puchacza.
REZERWAT PRZYRODY JEZIORA SIEGIENIEWSKIE
Jedyny na terenie parku rezerwat o charakterze faunistycznym, utworzony w 1988 r. którego powierzchnia wynosi ponad 23 ha. Obejmuje Jezioro Siegieniewskie i Jezioro Siegieniewskie Małe,
a głównym celem ochrony jest zachowanie w naturalnym stanie ornitofauny, w tym perkoza rdzawoszyjego, perkoza dwuczubego, perkozka, bąka, czernicę, błotniaka stawowego oraz wodnika.
REZERWAT PRZYRODY OLSZYNY OSTROWSKIE
Rezerwat leśny o powierzchni 9,5 ha, utworzony w 1988 r. Celem ochrony jest zachowanie fragmentu olsu oraz rzadkich gatunków roślin takich jak kruszczyk szerokolistny, listera jajowata czy kalina koralowa.
ZESPÓŁ PRZYRODNICZO -KRAJOBRAZOWY „DOLINA SŁUBI”
Słubia to rzeka długości 20 km., posiadająca źródła położone powyżej Morynia. Przepływając przez Jezioro Morzycko, uchodzi do Odry w okolicach wsi Stare Łysogórki. Przepływając przez Lasy Mieszkowickie tworzy wyjątkowo malowniczą dolinę o stromych zboczach i licznych źródliskach. Bystro płynący potok meandruje tworząc liczne zakola i żwirowe płycizny. Malowniczy wąwóz porośnięty jest lasem grądowym z dużym udziałem grabu, lipy i dębów. Rzeka charakteryzuje się wyjątkową czystością, o czym świadczy występowanie tu pstrąga potokowego oraz rzadkiego gatunku krasnorostu Hildebrandia rivularis. Koryto cieku porastają także kolonie słodkowodnych gąbek i mszywiołów.
UŻYTEK EKOLOGICZNY „KOSTRZYNECKIE ROZLEWISKO”
Ogromny powierzchniowo (750 ha) teren zwany potocznie „polska Amazonią” obejmujący zasięgiem rozległy fragment doliny Odry. Wody zajmują tu znakomitą większość obszaru, zaś podczas roztopów wiosennych tworzą się rozległe, jednolite tafle. Dominują tu turzycowiska i szuwary, zaś nieco suchsze tereny pokrywają połacie łąk i ziołorośli. Podmokły, miejscami wręcz zabagniony teren poprzecinany starorzeczami stał się urokliwą ostoją bioróżnorodności. Użytek jest miejscem lęgowym ogromnej liczby gatunków ptaków wodno-błotnych. Wielu skrzydlatych gości zatrzymuje się tu podczas migracji, niektóre nawet zimują. Są wśród nich: ohary, kuliki, bataliony jak również tworzące kolonie rybitwy czarne. Jesienią, spokojne tereny Kostrzyneckiego Rozlewiska ukochały sobie żurawie, które odpoczywają przed daleką migracją na południe Europy. Wytrawne oko obserwatora przyrody może również dostrzec gościa łąk, którym jest bocian czarny. Miejsce stanowi również raj dla płazów, gadów i ssaków. Teren ten ma jeszcze jedną atrakcję – most pieszo-rowerowy Siekierki – Neurüdnitz. Przewieszony przez rozlewisko jest idealnym miejscem służącym podglądaniu i nasłuchiwaniu tętniącej życiem przyrody Kostrzyneckiego Rozlewiska.
Wśród innych obecnych na terenie Cedyńskiego Parku Krajobrazowego form ochrony przyrody mamy jeszcze: zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Źródliska koło Cedyni” i „Bór Bagienny” oraz użytek ekologiczny „Torfowisko Maszarne”. Na terenie parku odkryć możemy ponad 30 pomników przyrody, zaś parkowa powierzchnia pokrywa się z obszarami Natura 2000 – Dolna Odra, Wzgórza Krzymowskie oraz Dolina Dolnej Odry.