Z radością informujemy, że dzięki wsparciu dr Krzysztofa Ziarnka przeprowadziliśmy nasadzenia rodzimych gatunków roślin na terenie Ośrodka Edukacji Przyrodniczej "Szmaragd".

Nowe rośliny, które wzbogacą nasze otoczenie, to Firletka poszarpana (Lychnis flos-cuculi) oraz Driakiew gołębia (Scabiosa columbaria).

Driakiew gołębia (Scabiosa columbaria)

Gatunek rośliny należący do rodziny przewiertniowatych (Dipsacaceae). Rodzimy obszar występowania to Europa, Azja Zachodnia, Kaukaz, Turkmenistan oraz Afryka Północna (Algieria i Maroko). Rozprzestrzenił się też gdzieniegdzie poza tym obszarem. W Polsce występuje na północy i zachodzie. Nie jest gatunkiem chronionym, jednak znajduje się na czerwonej liście paprotników i roślin kwiatowych ze statusem NT – bliski zagrożenia.

Bylina lub roślina dwuletnia. Występuje na niżu i pogórzu w zaroślach suchych, zboczach lub murawach. Kwitnie od lipca do października. Okaz pozyskano z muraw koło Nawodnej w Cedyńskim Parku Krajobrazowym.  

Morfologia

Pokrój

Roślina zielna z korzeniem wrzecionowatym o rozgałęzionej szyi korzeniowej, z której wyrastają płonne rozety liści i pędy kwiatonośne. Łodygi wzniesione, rozgałęzione lub nie. Osiągające zwykle do 60 cm, czasem do 80 cm wysokości. Łodyga jest okrągła na przekroju i naga z wyjątkiem górnej części, gdzie pokrywają ją krótkie, w dół skierowane włoski.

Liście

Najniższe liście łopatkowate, ząbkowane. Liście łodygowe pierzaste, podzielone na wąskie odcinki.

Kwiaty

Bezwonne, zebrane w szczytowe główki kształtu półkulistego do kulistego. Listki okrywy są wąskolancetowate, podobnej długości jak kwiaty, pokryte białawymi szczecinkami. Korony początkowo czerwonawo-liliowe, później fioletowawoniebieskie, rzadko białe. Korony kwiatów wewnątrz koszyczka są słabogrzbieciste i osiągają do 7 mm długości. Korony kwiatów brzeżnych osiągają do 15 mm długości i są silnie grzbieciste – mocno powiększone są trzy dolne łatki.

Owoce

Pozorne – niełupki zrośnięte na szczycie z kielichem i kieliszkiem. Są podługowane, do 4 mm długie, silnie żebrowane i na żebrach gęsto owłosione. Kielich zachowuje się w postaci 5 szczecinek długości do 4 mm, barwy czarniawej. Kieliszek tworzy na szczycie owocu wyraźny rąbek.

Firletka poszarpana (Lychnis flos-cuculi)

Firletka poszarpana Lychnis flos-cuculi to gatunek łąkowy, roślina zielna, pięknie kwitnąca na różowo od maja do lipca. Okazy zebrano w okolicy Świętej, wysiano i posadzono młode rośliny na naszym trawniku. W Polsce jest rośliną pospolitą w całym kraju,  rośnie na glebach wilgotnych, żyznych, o odczynie obojętnym lub zasadowym. Spotykana głównie na łąkach, w ziołoroślach nadrzecznych i w lasach łęgowych. Poza Polską można ją spotkać w Europie oraz Azji (na Zakaukaziu oraz w zachodniej i wschodniej Syberii).

Morfologia

Korzeń

Płytki system korzeniowy z krótkim korzeniem głównym (5–8 cm) i niepozornymi korzeniami bocznymi.

Łodyga

Pojedyncza, 30–60 cm, sztywna, wyprostowana, kanciasta, rozgałęziona w górnej części, pokryta szorstkimi włoskami, zielona z czerwonym odcieniem, dzięki temu nielotne owady, które nie przysługują się zapylaniu lub mogą zaszkodzić roślinie, nie są w stanie skutecznie się po niej wspinać, ponadto jej powierzchnia jest nieco lepka, szczególnie w górnej części.

Liście

Odziomkowe są lancetowate do łyżeczkowatych (20–150 mm długości, 4–30 mm szerokości). Łodygowe są siedzące, lancetowate (30–80 mm długości, 4–15 mm szerokości).

Kwiaty

Zebrane w kwiatostan wierzchotkowaty, mogą jednocześnie rozwijać 6–8 kwiatów na jednej łodydze (3–30 na roślinę). Kwiaty obupłciowe, promieniste, 3,8 cm średnicy, intensywnie różowe z frędzlowatymi płatkami. Mają 10 pręcików (dwa okółki po 5), pięciokrotny słupek z pięcioma wolnymi szyjkami, jednokomorową zalążnię i dzwonkowaty kielich z pięciu działek.

Owoce

Suche, zielonkawe, jajowate torebki o długości 6–13 mm, otwierające się na szczycie pięcioma łatkami, zawierające po kilka niewielkich nasion.

Spis literatury

1. Adam Jasiewicz, "Rodzina: Dipsacaceae, Szczeciowate," w: Bogumił Pawłowski, Adam Jasiewicz (red.), Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych, t. XIII, Kraków: PAN, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1972, s. 20-21.

2. Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, Adam Zając, Maria Zając (red.), Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, s. 344, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957.

3. Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K., Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants, Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

4. Lucjan Rutkowski, Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej, Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.

5. Olga Seidl, Józef Rostafiński, Przewodnik do oznaczania roślin, Warszawa: PWRiL, 1973.

6. NatureGate, "Ragged Robin Lychnis flos-cuculi," dostępne na: https://luontoportti.com/en/t/283/ragged-robin [dostęp: 03.07.2024].

7. Władysław Matuszkiewicz, Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski, Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

8. Firletka poszarpana, Wikipedia, dostępne na: https://pl.wikipedia.org/wiki/Firletka_poszarpana [dostęp: 03.07.2024].

9. Driakiew gołębia, Wikipedia, dostępne na: https://pl.wikipedia.org/wiki/Driakiew_go%C5%82%C4%99bia [dostęp: 03.07.2024].