19 lutego obchodzimy Dzień Nauki Polskiej – święto ustanowione przez Sejm w 2020 roku w celu uhonorowania polskich naukowców oraz ich wkładu w rozwój cywilizacji. Data ta nie jest przypadkowa – przypada na rocznicę urodzin Mikołaja Kopernika, którego dokonania zmieniły sposób postrzegania świata i zapoczątkowały nową erę w nauce.
Polscy uczeni od wieków przyczyniali się do rozwoju wiedzy i technologii. Wśród nich znajdują się m.in. Jan Heweliusz – pionier badań astronomicznych, Ignacy Łukasiewicz – twórca przemysłu naftowego, Karol Olszewski i Zygmunt Wróblewski – pierwsi badacze skraplania gazów, Maria Skłodowska-Curie – dwukrotna laureatka Nagrody Nobla, Henryk Arctowski – badacz polarny, Ludwik Hirszfeld – prekursor immunologii, Jan Czochralski – odkrywca metody otrzymywania monokryształów krzemu oraz Stefan Banach – współtwórca analizy funkcjonalnej.
Współczesna nauka wciąż czerpie z dorobku tych wybitnych postaci. Ich odkrycia nie tylko ukształtowały różne dziedziny wiedzy, ale także przyczyniły się do poprawy jakości życia ludzi na całym świecie.
Nauka a ochrona przyrody
Dzień Nauki Polskiej to także doskonała okazja, by zwrócić uwagę na wkład naukowców w ochronę środowiska i przyrody. Dzięki badaniom z zakresu ekologii, biologii i geologii lepiej rozumiemy procesy zachodzące w naturze i możemy skuteczniej dbać o jej zachowanie dla przyszłych pokoleń. W naszym regionie naukowcy wspierają ochronę cennych ekosystemów parków krajobrazowych, prowadząc monitoring gatunków, badania nad wpływem zmian klimatycznych oraz działania na rzecz zrównoważonego rozwoju.
Dzięki współpracy świata nauki i instytucji zajmujących się ochroną przyrody możliwe jest skuteczniejsze zarządzanie zasobami naturalnymi oraz edukacja społeczeństwa w zakresie ekologii.
Z okazji Dnia Nauki Polskiej zachęcamy do zgłębiania wiedzy o przyrodzie i jej ochronie, a także do poznawania wybitnych polskich naukowców, których pasja i dokonania wpłynęły na rozwój świata.
Zapraszamy na II edycję Polsko-Niemieckich Dni Turystyki Rowerowej!
Jeśli kochasz przygodę, cenisz bliskość natury i lubisz aktywnie spędzać czas — to wydarzenie jest właśnie dla Ciebie! 🌿🚲
📅 Data: 21-22 lutego 2025 📍 Miejsce: Malownicze trasy turystyczne przy polsko-niemieckiej granicy
Podczas wydarzenia czeka na Was: ✅ Ekscytująca jazda po zróżnicowanych trasach rowerowych ✅ Spotkania z pasjonatami turystyki rowerowej ✅ Piękne widoki i unikalne atrakcje terenowe
Sobota, 22 lutego 2025, o godz. 19:00: (Sala Delfin UMWZ, ul. Marszałka Józefa Piłsudskiego 40) Tomasz Cerebież-Tarabicki, Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Zachodniopomorskiego, przedstawi wykład pt. "Rowerem przez parki krajobrazowe Pomorza Zachodniego". 🚴♂️💚
W sercu naszych bogatych, naturalnych parków krajobrazowych, gdzie lasy stanowią nieodłączny element dziedzictwa przyrodniczego, spotykamy niezwykle fascynującego mieszkańca – Dzięcioła Czarnego (Dryocopus martius).
Wygląd i Rozpoznawalne Cechy
Dzięcioł Czarny to największy przedstawiciel rodziny dzięciołowatych w Europie. Jego imponująca sylwetka, osiągająca nawet do 46 cm długości, oraz mocny dziób, stanowią doskonałe narzędzia do wydobywania pożywienia z głębokich pni drzew. Charakterystyczne czarne upierzenie, kontrastujące z czerwonym akcentem na karku u samców, czyni go łatwo rozpoznawalnym. U samic i młodszych osobników ten czerwony akcent jest mniej widoczny, co może prowadzić do pewnych trudności w identyfikacji, zwłaszcza dla niedoświadczonych obserwatorów.
Występowanie i Siedlisko
W naszym regionie Zachodniopomorskim, obfitość lasów mieszanych stanowi idealne środowisko dla Dzięcioła Czarnego. Ptaki te preferują stare, naturalne lasy z obecnością martwych drzew i rozległymi korzeniami – miejscami, gdzie mogą znaleźć pożywienie, a także odpowiednie warunki do zakładania gniazd. Ich wybór siedlisk jest ściśle związany z dostępnością odpowiedniej struktury drzewostanu, co sprawia, że są one doskonałym bioindykatorem stanu lasów. W ostatnich latach obserwujemy, że fragmentacja siedlisk oraz intensyfikacja gospodarki leśnej wpływają na populacje tego gatunku, co podkreśla potrzebę ochrony naturalnych kompleksów leśnych.
Zachowania i Ekologia
Dzięcioł Czarny wykazuje wiele interesujących zachowań, które nie tylko fascynują obserwatorów ptaków, ale również pełnią kluczową rolę w utrzymaniu równowagi ekosystemu leśnego. Jego umiejętność wydobywania pokarmu z głębokości kory drzew, dzięki silnemu dziobowi, pozwala mu na dotarcie do owadów i larw ukrytych wewnątrz drewna. W ten sposób nie tylko zaspokaja swoje potrzeby żywieniowe, ale również przyczynia się do kontroli populacji szkodników, co jest korzystne dla zdrowia całego lasu.
Podczas poszukiwania pokarmu, Dzięcioł Czarny wykazuje charakterystyczny rytm stukania, który jest nie tylko formą komunikacji, ale również mechanizmem lokalizacyjnym. Jego intensywne, acz regularne stukanie w drzewo umożliwia mu wykrywanie pustych jam czy tkwiących w drewnie owadów, co czyni go jednym z najskuteczniejszych „narzędzi diagnostycznych” w świecie leśnej fauny.
Rozmnażanie i Opieka nad Potomstwem
Okres lęgowy Dzięcioła Czarnego przypada na wiosnę. W tym czasie obserwujemy intensywne poszukiwania odpowiednich miejsc na gniazdo, które najczęściej znajduje się w naturalnych dziuplach lub w szczelinach dużych, martwych drzew. Wybór gniazda ma kluczowe znaczenie, gdyż odpowiednia lokalizacja chroni młode ptaki przed drapieżnikami oraz sprzyja mikroklimatowi niezbędnemu do prawidłowego rozwoju piskląt.
Samice składają zazwyczaj od 3 do 5 jaj, które są starannie wysiadywane przez oboje rodziców. Wspólna opieka nad potomstwem, obejmująca zarówno karmienie, jak i obronę gniazda, jest jednym z najbardziej fascynujących przejawów współpracy w świecie ptaków. Dzięki temu młode dzięcioły szybko uczą się niezbędnych umiejętności, co zwiększa ich szanse na przetrwanie w wymagającym środowisku leśnym.
Znaczenie Ekologiczne i Ochrona
Dzięcioł Czarny odgrywa kluczową rolę w utrzymaniu zdrowia lasów. Jego działalność, polegająca na tworzeniu dziupli w drzewach, nie tylko umożliwia mu własne schronienie, ale także stwarza warunki życia dla wielu innych gatunków – ssaków, ptaków, a nawet owadów. Dziuple pozostawione po opuszczeniu gniazda przez dzięcioła stają się cennym schronieniem dla wielu drobnych organizmów, co czyni tego ptaka swoistym „inżynierem ekosystemu”.
Niestety, mimo swojej adaptacyjności, populacje Dzięcioła Czarnego są narażone na szereg zagrożeń. Intensywna gospodarka leśna, degradacja siedlisk oraz kłusownictwo stanowią realne wyzwania, z którymi musimy się zmierzyć.
W Polsce jest objęty ochroną gatunkową ścisłą. Wymaga ochrony czynnej. Na Czerwonej liście ptaków Polski został sklasyfikowany jako gatunek najmniejszej troski (LC). Według szacunków Monitoringu Pospolitych Ptaków Lęgowych, w latach 2013–2018 populacja dzięcioła czarnego na terenie kraju liczyła 30–45 tysięcy par lęgowych.
W związku z tym, ochrona i racjonalne gospodarowanie zasobami leśnymi stają się priorytetem dla zarządów parków krajobrazowych w naszym województwie. Współpraca z lokalnymi społecznościami, edukacja ekologiczna oraz monitoring populacji dzięcioła to kluczowe działania, które pozwolą na zachowanie tego gatunku dla przyszłych pokoleń.
Wnioski
Dzięcioł Czarny to nie tylko symbol zdrowych, naturalnych lasów, ale również istotny element łańcucha pokarmowego i wskaźnik jakości środowiska. Jego obecność w naszych lasach świadczy o bogactwie i różnorodności biologicznej regionu Zachodniopomorskiego. Zachęcamy wszystkich miłośników przyrody, turystów oraz lokalnych mieszkańców do wspierania inicjatyw ochronnych i odpowiedzialnego korzystania z zasobów leśnych.
Nasze parki krajobrazowe to skarbnica przyrodniczych bogactw, a Dzięcioł Czarny jest jednym z najcenniejszych ich ambasadorów. Poprzez wspólne działania możemy zapewnić, że te majestatyczne ptaki będą nadal królowali w naszych lasach, przypominając o konieczności ochrony przyrody i zrównoważonego rozwoju.
Spis źródeł:
Wilk T., Chodkiewicz T., Sikora A., Chylarecki P., Kuczyński L. (2020).Czerwona lista ptaków Polski. OTOP, Marki,.
Chodkiewicz T., Chylarecki P., Sikora A., Wardecki Ł., Bobrek R., Neubauer G., Marchowski D., Dmoch A., Kuczyński L. (2019)Raport z wdrażania art. 12 Dyrektywy Ptasiej w Polsce w latach 2013–2018: stan, zmiany, zagrożenia. „Biuletyn Monitoringu Przyrody”. 20, s. 1–80.
Strona internetowa Integrated Taxonomic Information System: https://www.itis.gov (dostęp 31.01.2025).
Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Zachodniopomorskiego z radością informuje o uzyskaniu dofinansowania w wysokości ponad 1,2 mln zł z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie. Środki te zostaną przeznaczone na realizację projektu „Promocja Doliny Dolnej Odry jako unikalnego obszaru przyrodniczego, historycznego i krajobrazowego”.
Celem projektu jest zwiększenie świadomości ekologicznej i społecznej na temat wyjątkowych walorów tego obszaru oraz jego potencjału w promocji regionu. W ramach działań przewidziano szereg inicjatyw edukacyjno-promocyjnych, takich jak kampanie społeczne, konkursy oraz wyjątkowe wydarzenie – „Dzień otwarty planowanego Parku Narodowego Doliny Dolnej Odry”.
Dzięki tym działaniom chcemy inspirować mieszkańców oraz turystów do odkrywania piękna Doliny Dolnej Odry, przyczyniając się jednocześnie do ochrony jej unikalnego dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego.
Miło nam poinformować o uruchomieniu nowego kanału komunikacji z nami - E-doręczenia. Chcąc skierować do ZPKWZ pismo można to zrobić w szybki, wygodny i pewny sposób za pośrednictwem naszej skrzynki.
Serdecznie zapraszamy uczniów klas V, VI, VII i VIII ze szkół podstawowych z gmin położonych na terenie parków krajobrazowych do udziału w XXIVedycji ogólnopolskiego konkursu "Poznajemy Parki Krajobrazowe Polski" w roku szkolnym 2023/2024.
Światowy Dzień Żywności, obchodzony corocznie 16 października, to międzynarodowa inicjatywa mająca na celu zwrócenie uwagi na problem głodu, ubóstwa oraz znaczenie zrównoważonego i zdrowego odżywiania. W kontekście rosnącej liczby przypadków chorób cywilizacyjnych, takich jak otyłość, cukrzyca typu 2 czy choroby sercowo-naczyniowe, odpowiednie odżywianie staje się kluczowym elementem profilaktyki zdrowotnej.
Rola naturalnych produktów w diecie
Jednym z ważnych elementów zrównoważonego stylu życia jest wybór naturalnych, nieprzetworzonych produktów spożywczych. Badania potwierdzają, że dieta bogata w owoce, warzywa oraz inne produkty o niskim stopniu przetworzenia wpływa korzystnie na zdrowie człowieka, zmniejszając ryzyko wystąpienia chorób przewlekłych. Parki krajobrazowe, które oferują możliwość zbierania płodów runa leśnego, takich jak jagody, grzyby czy zioła, odgrywają istotną rolę w promowaniu zdrowego i ekologicznego stylu życia.
Produkty takie jak jagody czy grzyby charakteryzują się wysoką zawartością witamin, minerałów oraz przeciwutleniaczy, które mają działanie ochronne na organizm, m.in. w kontekście zmniejszenia ryzyka nowotworów oraz opóźniania procesów starzenia. Zbieranie tych darów natury w parkach krajobrazowych nie tylko przyczynia się do poprawy zdrowia konsumentów, ale także wspiera edukację ekologiczną, uświadamiając znaczenie ochrony bioróżnorodności.
Marnotrawstwo żywności – problem globalny i lokalny
Światowy Dzień Żywności to także doskonała okazja do zwrócenia uwagi na rosnący problem marnowania jedzenia. Według danych Organizacji Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa (FAO), rocznie na świecie marnuje się około 1,3 miliarda ton żywności, co stanowi niemal jedną trzecią całej produkcji żywności. W Polsce problem ten jest również istotny – zgodnie z najnowszym raportem Federacji Polskich Banków Żywności „Nie marnuj jedzenia”, marnowanie żywności to jedno z największych wyzwań związanych z konsumpcją.
Raport wskazuje, że najczęściej wyrzucanymi produktami są pieczywo, owoce oraz warzywa. W badaniach nad tym zjawiskiem zauważono, że konsumpcjonizm, nieprawidłowe planowanie zakupów oraz brak umiejętności odpowiedniego przechowywania produktów przyczyniają się do rosnącej skali problemu. W raporcie poruszono także kwestie związane z zachowaniami konsumenckimi, które mogą zmniejszyć marnowanie żywności – są to m.in. planowanie posiłków, korzystanie z resztek, a także edukacja konsumentów na temat dat przydatności do spożycia.
Edukacja i świadomość konsumencka
Światowy Dzień Żywności stanowi istotny moment, by promować ideę odpowiedzialnej konsumpcji i edukować społeczeństwo na temat globalnych i lokalnych wyzwań związanych z marnotrawstwem żywności. Inicjatywy takie jak konferencje, kampanie społeczne oraz publikacje raportów są kluczowe w podnoszeniu świadomości na temat tego problemu. Działania te mogą prowadzić do zmiany postaw konsumenckich i zwiększenia odpowiedzialności za podejmowane wybory żywieniowe.
Marnowanie żywności to nie tylko kwestia ekonomiczna, ale także ekologiczna. Nadmierne produkowanie i wyrzucanie jedzenia wiąże się z marnotrawstwem zasobów naturalnych, takich jak woda, gleba i energia, a także z emisją gazów cieplarnianych, co przyczynia się do zmiany klimatu. Stąd też ograniczanie marnotrawstwa jest kluczowe nie tylko dla zrównoważonego rozwoju, ale także dla ochrony środowiska naturalnego.
Wspólna odpowiedzialność za przyszłość
Światowy Dzień Żywności to doskonała okazja, aby zgromadzić wokół siebie ludzi, którym bliska jest idea niemarnowania jedzenia, oraz dotrzeć do osób nieświadomych skali tego problemu. Współpraca między instytucjami, organizacjami i konsumentami może przyczynić się do zmniejszenia marnowania żywności i ochrony środowiska. Wspólne działania na rzecz niemarnowania oraz promowania zdrowego, naturalnego odżywiania stanowią klucz do budowania lepszej przyszłości dla nas i kolejnych pokoleń.
W kontekście parków krajobrazowych działania te mogą obejmować nie tylko edukację ekologiczną, ale także aktywne promowanie lokalnych, naturalnych produktów oraz wspieranie zrównoważonego wykorzystania zasobów przyrodniczych.
Miło nam poinformować o uruchomieniu zapisów na zajęcia edukacyjne w Ośrodku Edukacji Przyrodniczej Szmaragd w I połowie 2025 r. (zapisy dotyczą okresu: początek stycznia – koniec czerwca 2025).
