Światowy Dzień Żywności, obchodzony corocznie 16 października, to międzynarodowa inicjatywa mająca na celu zwrócenie uwagi na problem głodu, ubóstwa oraz znaczenie zrównoważonego i zdrowego odżywiania. W kontekście rosnącej liczby przypadków chorób cywilizacyjnych, takich jak otyłość, cukrzyca typu 2 czy choroby sercowo-naczyniowe, odpowiednie odżywianie staje się kluczowym elementem profilaktyki zdrowotnej.
Rola naturalnych produktów w diecie
Jednym z ważnych elementów zrównoważonego stylu życia jest wybór naturalnych, nieprzetworzonych produktów spożywczych. Badania potwierdzają, że dieta bogata w owoce, warzywa oraz inne produkty o niskim stopniu przetworzenia wpływa korzystnie na zdrowie człowieka, zmniejszając ryzyko wystąpienia chorób przewlekłych. Parki krajobrazowe, które oferują możliwość zbierania płodów runa leśnego, takich jak jagody, grzyby czy zioła, odgrywają istotną rolę w promowaniu zdrowego i ekologicznego stylu życia.
Produkty takie jak jagody czy grzyby charakteryzują się wysoką zawartością witamin, minerałów oraz przeciwutleniaczy, które mają działanie ochronne na organizm, m.in. w kontekście zmniejszenia ryzyka nowotworów oraz opóźniania procesów starzenia. Zbieranie tych darów natury w parkach krajobrazowych nie tylko przyczynia się do poprawy zdrowia konsumentów, ale także wspiera edukację ekologiczną, uświadamiając znaczenie ochrony bioróżnorodności.
Marnotrawstwo żywności – problem globalny i lokalny
Światowy Dzień Żywności to także doskonała okazja do zwrócenia uwagi na rosnący problem marnowania jedzenia. Według danych Organizacji Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa (FAO), rocznie na świecie marnuje się około 1,3 miliarda ton żywności, co stanowi niemal jedną trzecią całej produkcji żywności. W Polsce problem ten jest również istotny – zgodnie z najnowszym raportem Federacji Polskich Banków Żywności „Nie marnuj jedzenia”, marnowanie żywności to jedno z największych wyzwań związanych z konsumpcją.
Raport wskazuje, że najczęściej wyrzucanymi produktami są pieczywo, owoce oraz warzywa. W badaniach nad tym zjawiskiem zauważono, że konsumpcjonizm, nieprawidłowe planowanie zakupów oraz brak umiejętności odpowiedniego przechowywania produktów przyczyniają się do rosnącej skali problemu. W raporcie poruszono także kwestie związane z zachowaniami konsumenckimi, które mogą zmniejszyć marnowanie żywności – są to m.in. planowanie posiłków, korzystanie z resztek, a także edukacja konsumentów na temat dat przydatności do spożycia.
Edukacja i świadomość konsumencka
Światowy Dzień Żywności stanowi istotny moment, by promować ideę odpowiedzialnej konsumpcji i edukować społeczeństwo na temat globalnych i lokalnych wyzwań związanych z marnotrawstwem żywności. Inicjatywy takie jak konferencje, kampanie społeczne oraz publikacje raportów są kluczowe w podnoszeniu świadomości na temat tego problemu. Działania te mogą prowadzić do zmiany postaw konsumenckich i zwiększenia odpowiedzialności za podejmowane wybory żywieniowe.
Marnowanie żywności to nie tylko kwestia ekonomiczna, ale także ekologiczna. Nadmierne produkowanie i wyrzucanie jedzenia wiąże się z marnotrawstwem zasobów naturalnych, takich jak woda, gleba i energia, a także z emisją gazów cieplarnianych, co przyczynia się do zmiany klimatu. Stąd też ograniczanie marnotrawstwa jest kluczowe nie tylko dla zrównoważonego rozwoju, ale także dla ochrony środowiska naturalnego.
Wspólna odpowiedzialność za przyszłość
Światowy Dzień Żywności to doskonała okazja, aby zgromadzić wokół siebie ludzi, którym bliska jest idea niemarnowania jedzenia, oraz dotrzeć do osób nieświadomych skali tego problemu. Współpraca między instytucjami, organizacjami i konsumentami może przyczynić się do zmniejszenia marnowania żywności i ochrony środowiska. Wspólne działania na rzecz niemarnowania oraz promowania zdrowego, naturalnego odżywiania stanowią klucz do budowania lepszej przyszłości dla nas i kolejnych pokoleń.
W kontekście parków krajobrazowych działania te mogą obejmować nie tylko edukację ekologiczną, ale także aktywne promowanie lokalnych, naturalnych produktów oraz wspieranie zrównoważonego wykorzystania zasobów przyrodniczych.
Miło nam poinformować o uruchomieniu zapisów na zajęcia edukacyjne w Ośrodku Edukacji Przyrodniczej Szmaragd w I połowie 2025 r. (zapisy dotyczą okresu: początek stycznia – koniec czerwca 2025).
14 września ZPKWZ zorganizował wydarzenie wpisane w kontekst trzech cyklicznych obchodów:
- Dnia Parków Krajobrazowych
- Europejskich Dni Dziedzictwa
- Zachodniopomorskich Dni Dziedzictwa
W dniach 3-6 września br. odbyło się VIII Ogólnopolskie Szkolenie Edukatorów „ED-EK” w Szczecińskim Parku Krajobrazowym „Puszcza Bukowa”. Wzięło w nim udział blisko 80 edukatorów z całej Polski, a tematem przewodnim była edukacja osób z niepełnosprawnościami. Dzięki współpracy z Fundacją MOŻESZ uczestnicy mieli okazję poznać metody pracy z osobami z różnorodnymi ograniczeniami oraz dostosować edukację przyrodniczą do ich potrzeb.
Warsztaty sensoryczne prowadził p. Marcin Kaczmarek – ornitolog na co dzień pracujący w Nadleśnictwie Barlinek, który podzielił się unikalnymi technikami angażującymi zmysły. Uczestnicy wzięli także udział w grze terenowej oraz nocnej wyprawie nad Jeziorem Szmaragdowym, gdzie poznawali świat nocnych zwierząt.
Dziękujemy wszystkim uczestnikom obecność. Mamy nadzieję, że zdobyta wiedza i doświadczenia przyniosą wymierne korzyści w codziennej pracy edukatorów w parkach krajobrazowych w całej Polsce.
Zachęcamy uczniów z gmin leżących na terenie Parków Krajobrazowych Województwa Zachodniopomorskiego do udziału w naszych konkursach przyrodniczych. Dla każdego Parku przygotowaliśmy osobny konkurs, pełen ciekawych wyzwań i okazji do zdobycia cennych nagród.
Nie czekaj – zgłoś się już dziś! Szczegóły oraz dokumenty zgłoszeniowe dostępne tutaj.
Od 2022 r. z inicjatywy Porozumienia Parków Krajobrazowych Polski druga sobota września obchodzona jest jako Dzień Parków Krajobrazowych. W tym roku dzień ten zbiegł się z Europejskimi Dniami Dziedzictwa oraz Zachodniopomorskimi Dniami Dziedzictwa. Z tej okazji ZPKWZ zaprasza do swojej siedziby.
W sobotę 14 września od godz. 11 zapraszamy do naszej siedziby na wydarzenie pn. Betonowe dziedzictwo Bukowej Kniei dotyczące historii produkcji betonu na Pomorzu Zachodnim oraz jego wpływu na krajobraz Pomorza Zachodniego. Trzeba tu dodać, iż na terenie Szczecińskiego Parku Krajobrazowego „Puszcza Bukowa” wydobywana była kreda jako składnik produkcji cementu portlandzkiego, a Szczecin był jednym z pionierskich ośrodków jego wytwarzania.
Dlatego też zapraszamy na wykład p. dr inż. arch. Aleksandry Hamberg-Federowicz na temat roli betonu historycznego, oraz na spacer po terenach Parku Leśnego Zdroje gdzie wspólnie poznamy historię wybranych obiektów (zarówno istniejących jak i nieistniejących) związanych z historycznym betonem.
Start wydarzenia godz. 11, wstęp wolny. Serdecznie zapraszamy!
Co to są gatunki obce i czy są groźne? Gatunki obce to gatunki, które nie są rodzime dla środowiska przyrodniczego danego obszaru i naturalnie występują w innych regionach geograficznych, w nawet na obszarze innych kontynentów. Są to zawsze gatunki wprowadzone do środowiska poza zasięgiem swojego występowania przez człowieka (w sposób zamierzony lub przypadkowo). Mogą to być gatunki porzucone przez właścicieli, pozbawione opieki zwierzęta hodowlane, które zostały wypuszczone lub uciekły z hodowli jak np. jenot, wizon amerykański, czy egzotyczne rybki akwariowe. W przypadku roślin to często gatunki sprowadzane niegdyś do ogrodów, a czasem w celach hodowlanych i uprawowych np. nawłoć kanadyjska, czy barszcz Sosnowskiego. Czasem są to gatunki, które zostały przeniesione przypadkowo podczas podróży lub transportu towarów, jak np. moczarka kanadyjska. Zdarzają się także gatunki, które zostały celowo wsiedlone do środowiska poza zasięgiem naturalnego występowania.
Nie wszystkie gatunki obce to gatunki inwazyjne. Jednak część z takich gatunków bardzo szybko się rozmnaża i kolonizuje nowe siedliska, stając się gatunkami ekspansywnymi zagrażającymi rodzimej florze i faunie, a także gospodarce. Znacząco ograniczają bioróżnorodność oraz powodują straty w środowisku przyrodniczym, zwłaszcza na obszarach chronionych. Takie gatunki określany jako inwazyjne gatunki obce – IGO. Przykładami IGO w Polsce są m. in. szop pracz, żółwie ozdobne, rdestowce, barszcz Sosnowskiego. Aktualna lista gatunków obcych jest dostępna na stronie Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska.
Aby zapobiec rozprzestrzenianiu się tych gatunków, każdy kto zobaczy taki gatunek lub zna jego stanowisko może ten fakt zgłosić do gminy. Zgłoszenie powinno zawierać:
- imię i nazwisko albo nazwę oraz adres lub siedzibę, lub adres poczty elektronicznej, lub numer telefonu zgłaszającego;
- nazwę IGO stwarzającego zagrożenie dla Unii/Polski;
- liczbę okazów IGO lub określenie zajmowanej przez nie powierzchni, o ile jest to możliwe do ustalenia;
- miejsce i datę stwierdzenia obecności w środowisku IGO stwarzającego zagrożenie dla Unii/Polski;
- oraz fotografię potwierdzającą obecność w środowisku IGO stwarzającego zagrożenie dla Unii/Polski, w przypadku gdy została wykonana.
Zgłoszenia można przekazać do gminy na piśmie albo w formie elektronicznej, np. na elektroniczną skrzynkę podawczą lub na adres poczty elektronicznej. Można także skorzystać ze wzoru zgłoszenia, które jest także dostępne na stronie GDOŚ (https://www.gov.pl/web/gdos/wzory-raportow-dla-gminy--inwazyjne-gatunki-obce). Zgłoszenia te są weryfikowane, a następnie trafiają do rejestru IGO, który jest podstawą do podjęcia działań zaradczych.
Wiewiórka pospolita (Sciurus vulgaris)
Wiewiórka pospolita to jeden z najbardziej charakterystycznych i rozpoznawalnych mieszkańców polskich lasów. W parkach krajobrazowych Województwa Zachodniopomorskiego stanowi nieodłączny element ekosystemu, będąc jednocześnie symbolem dzikiej przyrody, którą staramy się chronić i pielęgnować.
W ubiegłym tygodniu, w związku ze zgłoszeniem z PTOP „Salamandra” we współpracy z chiropterologiem Marcinem Dziubakiem potwierdziliśmy obecność kolonii letniej karlika drobnego oraz mroczka późnego w Cedyńskim Parku Krajobrazowym. Kilka dni później razem z przedstawicielem PTOP „Salamandra” i chiropterologiem Andrzejem Kepelem, pracownikami RDOŚ w Szczecinie oraz Marcinem Dziubakiem wykonaliśmy liczenia kolonii rozrodczej nocka dużego w Barlineckim Parku Krajobrazowym. Jest to jedna z największych kolonii letnich tego gatunku w woj. zachodniopomorskim. W tym sezonie potwierdzono ponad 650 osobników. Około 50 z nich zostało zaobrączkowanych przez pana Andrzeja Kepela. Dzięki temu możemy się dowiedzieć, jak długie loty wykonują do miejsc zimowania, gdzie zimują i czy w następnym sezonie wrócą do kolonii.
Kolonie letnie nietoperzy to kolonie rozrodcze, gdzie samice rodzą i wychowują swoje młode. Zarówno kolonie letnie, jak i zimowe (miejsca hibernacji nietoperzy) są objęte ochroną. W zależności od gatunku pierwsze nietoperze pojawiają się w koloniach letnich w kwietniu, a wylatują w sierpniu. Zazwyczaj największą liczebność osiągają w czerwcu i lipcu, gdy są już młode. Ciekawostką jest, że w kolonii młode mogą pozostawać pod opieką „ciotek”, tworząc swoiste żłobki, podczas, gdy ich mamy udają się na polowanie.
Karlik drobny jest najmniejszym nietoperzem występującym w Polsce. To niewielki nietoperz, o długości ciała ok. 3,5 do 5 cm, brązowym futerku i jasnym pyszczku. Jest związany z lasami i obszarami podmokłymi, gdzie chętnie poluje. W sezonie letnim, zwłaszcza w otoczeniu dogodnych dla siebie siedlisk, często zamieszkują szczeliny w budynkach od ich zewnętrznej strony.
Mroczek późny jest około dwa razy większy od karlika drobnego, o ciemnobrązowym futerku i czarnobrązowym pyszczku. Zwykle nie tworzą dużych kolonii letnich. To nietoperz związany jest z pastwiskami, lasami, obrzeżami lasów i zbiornikami wodnymi. Spotykany jest także w miastach.
Nocek duży jest jednym z największych nietoperzy, występujących w Polsce (nieco większy jest tylko borowiec wielki). Osiąga wielkość od 6,5 do 8 cm, zaś rozpiętość jego skrzydeł może dochodzić do 45 cm. Ma długi i szeroki pysk oraz długie i szerokie, zaokrąglone na szczycie uszy. Futro na grzbiecie jest brązowe do czerwonobrązowego, zaś spód ciała jest jasny – brudnobiały lub beżowy. Kolonie nocków znajdują się zwykle na terenach zalesionych. Poluje w lasach liściastych, mieszanych i iglastych z ubogą warstwa runa i podszytu.
Latem nietoperze są najbardziej aktywne i wyruszają na żerowanie po zachodzie słońca. Są naszymi sprzymierzeńcami w walce z komarami, meszkami i innymi uciążliwymi owadami, a ich odchody po odpowiednim przygotowaniu są dobrym nawozem dla roślin. Wszystkie nasze nietoperze są także gatunkami chronionymi.
Literatura:
- Dietz Ch., Helversen O., Nill D. 2007, Nietoperze Europy i Afryki północno-wschodniej. Biologia, rozpoznawanie, zagrożenia. Multico Oficyna Wydawnicza.
- Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (DZ. U. z 2022 r., poz. 2380)